حسابرسی چیست؟

تعریف حسابرسی:

در استاندارد های حسابداری حسابرسی فرآیندی منظم، جهت جمع‌آوری و ارزیابی بی‌طرفانه شواهد، درباره ادعاهای مدیریت در ارتباط با فعالیت‌ها و وقایع اقتصادی به منظور تعیین درجه انطباق این ادعاها یا اظهارات با معیارهای از پیش تعیین‌شده و گزارش نتایج به افراد ذی‌نفع است.

حسابرسی شامل هر گونه رسیدگی به دفاتر اسناد و مدارک و انجام سایر بررسی‌ها، که توسط شخصی مستقل از تهیه‌کننده آن به منظور ارائه اظهارنظر نسبت به صورت‌های مالی انجام می‌پذیرد.

در حسابرسی بیان حدود رسیدگی بسیار مهم است این حدود با موارد ذیل مشخص می شود، اول واحد مورد رسیدگی و دوم دوره مورد رسیدگی.پس بیان صریح حدود رسیدگی برای تعیین و محدود کردن مسئولیت حسابرسان استفاده می شود.

حسابرسان هرگز بدون اجرای رسیدگی نسبت به مطلوبیت ارائه صورت‌های مالی اظهارنظر نمی‌کنند و عواملی از قبیل شناخت حسابرس از فعالیت صاحب‌کار، حسابرسی‌های انجام‌شده در سال‌های گذشته و اعتقاد به درست‌کاری مدیران برای ارائه اظهارنظر نسبت به صورت‌های مالی توسط حسابرسان کافی نیست. عوامل توجیه‌کننده تقاضا برای حسابرسی شامل موارد ذیل است:

1. تضاد منافع بین تهیه‌کننده و استفاده‌کننده اطلاعات مالی
2. عدم دسترسی مستقیم استفاده‌کنندگان به اطلاعات و تهیه‌کنندگان اطلاعات
3. پیچیدگی صورت‌های مالی
4. تنوع و گستردگی فعالیت های اقتصادی
5. الزامات قانونی یا اصرار یک عامل ذی‌نفع مانند بانک.

 تعریف حسابرس مستقل:

حسابرس مستقل فردی است که به دعوت صاحبان سهام و یا اشخاص حقیقی یا حقوقی ذی‌نفع و یا به حکم قانون، حساب‌های موردنظر را رسیدگی کرده و نتیجه را کتباً به دعوت‌کننده و یا هر شخص حقیقی یا حقوقی که او را تعیین نموده است گزارش می دهد.

انتخاب حسابرس مستقل در شرکت‌های سهامی طبق قانون تجارت توسط مجمع عمومی صاحبان سهام صورت می‌گیرد.

 تعریف بازرس قانونی :

بازرس قانونی فردی است که مطابق قانون تجارت توسط مجمع عمومی صاحبان سهام تحت شرایط خاصی تعیین می شود. بازرس قانونی علاوه بر صورت مالی، مفاد قانون تجارت و مفاد اساسنامه شرکت، نسبت به گزارش فعالیت هیات مدیره اظهارنظر می‌کند.

 انواع حسابرسی:

1. حسابرسی صورت‌های مالی
2. حسابرسی رعایت
3. حسابرسی عملیاتی

 درباره حسابرسی صورت‌های مالی:

هدف حسابرسی مستقل، انجام حسابرسی در چارچوب استانداردهای حسابرسی جهت کسب اطمینان معقول از نبود اشتباه یا تحریف بااهمیت در صورت‌های مالی و اظهارنظر نسبت به ارائه مطلوب آن در انطباق با استانداردهای حسابداری است از کلیه جنبه‌های بااهمیت و نهایتاً اعتبار بخشی به آن‌هاست.

هدف این حسابرسی تعیین مطلوبیت تهیه صورت‌های مالی توسط مدیریت طبق استانداردهای حسابداری است. حسابرسی رعایت:

این حسابرسی به بررسی میزان انطباق صورت‌های مالی با قوانین وضع شده، ضوابط، دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌ها می‌پردازد. رسیدگی ممیزان مالیاتی به اظهارنامه‌های مالیاتی، رسیدگی ذی‌حسابان و حسابرسان دیوان محاسبات، رسیدگی بانک‌ها توسط سازمان بازرسی ها، حسابرسی مالیاتی توسط حسابرسان مستقل، نمونه‌هایی از حسابرسی رعایت می باشند .که رعایت شدن یا نشدن قوانین و مقررات را مورد بررسی قرار می‌دهند. این نوع حسابرسی می‌تواند به صورت یک پروژه مجزا و یا همراه با حسابرسی صورت‌های مالی انجام شود.

 حسابرسی عملیاتی:

به بررسی قسمت‌هایی خاص از سازمان به منظور ارزیابی نحوه عمل آن‌ها صورت می گیرد، حسابرسی عملیاتی عبارت است از یک فرایند منظم ارزیابی اثربخشی (میزان موفقیت در رسیدن به هدف‌های تعیین شده )و کارایی (یعنی میزان موفقیت در بهترین استفاده از منابع موجود).

از جنبه صرفه اقتصادی حسابرسی عملیاتی، از آنجایی که دارای استانداردهای پذیرفته شده و یا مقررات و الزامات قانونی نمی‌باشد در مقایسه با حسابرسی مستقل و رعایت مستلزم کاربرد قضاوت بیشتری است .

 حسابرسی داخلی:

هدف این حسابرسی بازرسی و ارزیابی مؤثر بودن نحوه انجام وظایف محول به واحدهای مختلف شرکت است. رسیدگی حسابرسان داخلی را اغلب حسابرسی عملیاتی می‌نامند زیرا هدف آن تعیین تاثیر رویه‌ها و روش‌های موجود بر کارایی عملیات واحد تجاری است.

حسابرسان داخلی به بررسی کنترل‌های داخلی حسابداری و اداری می‌پردازند و نتایج یافته‌های خود را به همراه پیشنهادات اصلاحی به مدیریت گزارش می دهند. کار حسابرسان داخلی از لحاظ اجرای عملیات مشابه کار حسابرسان مستقل است ولی از لحاظ هدف و استقلال شرایط حسابرسان مستقل را ندارند.

حسابرسی ضمنی:

این حسابرسی ضمن سال توسط حسابرسان مستقل انجام می‌شود هدف این حسابرسی ارزیابی سیستم کنترل‌های داخلی واحد تجاری است. حسابرسان مستقل بعد از حسابرسی ضمنی نکات ضعف سیستم کنترل داخلی و سیستم حسابداری را همراه با پیشنهادات اصلاحی به هیأت‌مدیره شرکت طی نامه‌ای به نام (نامه مدیریت) اطلاع می دهند.

این گزارش می‌تواند مسئولیت قانونی حسابرسان را در صورت رخداد اختلاس و یا زیان‌های ناشی از ضعف سیستم کنترل داخلی به حداقل برساند.

 حسابرسی مدیریت:

هدف این حسابرسی تعیین میزان کارایی و اثربخشی مدیران واحد تجاری و همچنین بررسی انطباق عملکرد مدیران واحدهای تجاری با سیاست‌های صاحبان سهام می باشد در حسابرسی عملکرد کارایی مدیریت از لحاظ چگونگی استفاده از منابع و نحوه اجرای برنامه‌ها، رسیدگی و گزارش می‌گردد. حسابرسی عملکرد مدیریت را حسابرسی عملیاتی نیز می گویند.

طبقه بندی های حسابرسی:

1. از لحاظ سازمانی: به حسابرسی داخلی و مستقل تقسیم‌بندی می‌شوند.
2. از لحاظ حدود رسیدگی به حسابرسی کامل و محدود رسید و تقسیم‌بندی می‌شوند.
3. از دلیل ارجاع کار به حسابرسی الزامی و اختیاری تقسیم‌بندی می‌شوند.
4. از لحاظ زمان انجام کار به حسابرسی نهایی و حسابرسی ضمنی تقسیم‌بندی می‌شوند البته مداوم یعنی به طور پیوسته نیز از این نوع حسابرسی به حساب می‌آیند.